Bankass

Na de drukte van Mopti zijn we naar de Dogon Vallei gegaan. Onder leiding van een lokale Dogon gids een vijfdaagse trekking langs de Falaise de Bandiagara, een 200 km lange rotswand van zandsteen. Zo veel geleerd over het volk dat hier woont: de Dogon. Deze bevolkingsgroep leeft nog grotendeels volgens oude gewoontes en is Animistisch. Heel apart. Mooie cultuur.

Ongeveer 700 jaar geleden verlieten 150 mensen hun broeders in de omgeving van Bamako. Ze wilden hun voorouders meenemen en groeven hun gebeente dus uit: in één graf werd echter een slang gevonden die ook werd meegenomen in de zak. De slang wordt nu nog steeds als heilig beschouwd door de Dogon. Ook leem voor hun fetisj (amuletten) namen ze mee in zakken. Tot op de dag van vandaag wordt van een versleten fetisj een kleine hoeveelheid leem afgenomen om zo als basis te dienen voor de nieuwe fetisj zodat de geest ervan steeds mee overgaat! Het volk dat er woonde, de Tellem, vertrok na waarschijnlijk enige aandrang. Ook de verschillende levenswijzen pasten niet goed bij elkaar en hebben daar misschien toe bijgedragen: de Tellem waren (extensieve) verzamelaars en de Dogon (intensieve) akkerbouwers.

Via een markt in het stadje Bandiagara dalen we een van de weinige wegen langs de falaise af naar Bankass, in de Dogonvallei. In Bandiagara kopen we op de markt Kola noten om in de Dogon uit te delen. Het is te vergelijken met beetle nuts in Azië. De kolanoten zouden in Nederland trouwens in de categorie stimulerende middelen vallen. Een soort drugs dat de honger stilt. Voor dat we doorrijden naar Bankass bezoeken we nog een centrum voor medische kruiden. Aangezien ik geen klap van de uitleg in het Frans begrijp begin ik vast de labels in de plastic zakjes te stoppen zoals het voorbeeld op de tafel. Dit zorgt voor enige hilariteit. De vertaling volgt: als een man een vrouw zoekt dan kijkt hij eerst hoe hard ze werkt. Ik ben een harde werker en mag wel bij hun blijven etc. Ik ga toch maar mee met de groep naar de Dogon ondanks dat in het gebouw het heerlijk koel is.

In de namiddag maken we een wandeling naar een naburig traditioneel Dogondorp. Ismaïl legt ons uitgebreid het één en ander uit, bijv. over het werk van de vrouw:
* 5.00 u opstaan
* waterputten (22 á 24 m diep!)
* hout halen en vuur maken
* eten verzorgen
* spinnen
* graan malen
* herhalingen tot een uur of negen waarna er nog even tijd voor wat privé is!

En dan de mannen, wat resten die dan nog? Wel dat is eigenlijk niet zoveel anders dan de rolverdeling bij ons: de Dogon zijn landbouwers en hun werk bestaat dan ook uit zaaien en oogsten, bouw en onderhoud van de lemen gebouwen, het weven en timmerwerk, hoewel deze laatste twee weer alleen door bepaalde kasten gedaan worden. Zo is er ook de kaste van ijzersmeden die zeer hoog in aanzien staat. Ook de zonen worden hier ijzersmid, daarover bestaat geen discussie!

Men leeft er in grote families van 30 tot 50 mensen! Het hele dorp bestaat weer uit 4 van deze gróótfamilies. Ook zien we de mannen in de "togona", 'n laag bouwwerk met 'n heel dikke laag stro erboven. Het is zo laag dat men er niet onder kan staan en dus ook tijdens felle discussies toch rustig moet blijven zitten!
Het is 'n heel interessante kennismaking met de Dogon waar we de komende dagen langs zullen trekken.

's Avonds krijgen we na het eten een uiteenzetting van Ismaïl over het gemeenschapsleven van de Dogon.

Hoewel het nu streng verboden is in Mali worden toch de meisjes nog vaak besneden door de clitoris te verwijderen. Deze rite vindt plaats als ze acht jaar zijn met de hele groep achtjarigen. Na deze gebeurtenis worden ze 45 dagen afgezonderd waarbij ze voorlichting krijgen over het vrouwzijn, hoe zich te gedragen in het huwelijk enz. De huwelijkspartner is meestal al vanaf vlak na de geboorte bekend wanneer de ouders het huwelijk al hebben besproken!

Ook de jongens ondergaan een dergelijk initialisatie ritueel: op tienjarige leeftijd vindt de besnijdenis plaats met daarna ook een afzondering van 45 dagen om ze naar de volwassenheid te begeleiden. We hebben deze jongens onderweg gezien in grauwe kleding, met ratels, zingend om zodoende wat geld voor eten op te halen.

Zo, over enkele avonden gedoseerd kom je toch heel wat te weten over het leven van de Dogon!

Bij ontmoetingen van de bevolking onderling heeft men een aparte manier van begroeten. Na te vragen hoe het met je gaat, hoor je ook te vragen hoe het met de kinderen gaat, de ouders, de ooms en tantes tot en met je kippen. Uiteraard hoort de ander hetzelfde te doen. Het spreekt voor zich dat dat even duurt, zeker als je meerdere mensen tegenkomt.

Gezien de afwezigheid van hotels in het gebied, kamperen we bij zgn. kampementen. Daar kan je je tentjes opzetten en had je WCs en wasgelegenheid. Bij dat laatste moet je je niet al te veel voorstellen. De WC was op overal niet meer dan letterlijk een gat in de grond soms een ingebouwde toiletpot met een (vaak niet al te hoog) muurtje er omheen. Bij eentje was het muurtje dusdanig hoog dat je bij een bezoek vrij uitzicht had op de omgeving. Het washok was meestal ook een ruimte met een muurtje er omheen, maar dan met een emmer water om je mee te wassen en op sommige plekken een ton met water voor een super snelle douche want ze kunnen hem niet blijven vullen voor 20 man.